حمل‌ونقل بین‌المللی

حمل‌ونقل بین‌المللی اشاره به روش‌هایی دارد که یک کالا در فرآیند صادرات، از مبدأ تا مقصد مورد نظر طی می‌کند و در این مسیر ممکن است از مرز چند کشور عبور کند.

انواع روش‌های حمل‌و‌نقل بین‌المللی

• هوایی
• جاده‌ای
• ریلی
• دریایی

حمل‌ونقل هوایی(Air Freight)

حمل‌و‌نقل هوایی به معنای جابه‌جایی کالا به وسیله‌ی حامل هوایی است. خدمات حمل‌ونقل هوایی در جابه‌جایی محموله‌های سریع‌السیر به سراسر جهان بسیار ارزشمند است.  سریع‌ترین زمان جابه‌جایی در میان انواع روش‌های حمل‌ کالا، امنیت بالا در برابر حوادث و حداقل کردن امکان فاسد شدن یا خرابی کالا‌ها می‌توان از مزایای این روش نسبت سایر روش‌های حمل‌ونقل است. در مقابل بالا بودن هزینه‌های آن در مقابل سایرین و عدم امکان جابه‌جایی برخی از کالاها، از معایب آن‌‌اند.

حمل‌ونقل هوایی برای چه کالاهایی پیشنهاد‌ می‌شود؟

بهترین حالت برای استفاده از روش هوایی زمانی است به هر دلیل، زمان رسیدن کالا به مقصد برای شما مهم باشد. به همین دلیل برای گروه کالاهای زیر اغلب پیشنهاد می‌شود تا حمل‌ونقل هوایی اولیت قرار داده شود.

• کالاهای اضطراری
• کالاهای با ارزش بالا
• پست اضطراری بین قاره‌ای
• قطعات یدکی صنعت هوافضا
• غذاهای فاسدشدنی
• مواد و وسایل نمایشگاه‌ها و رویدادها
• گیاهان
• دارو، واکسن و محصولات دارویی
• محصولات لوکس
• آثار هنری
• دستگاه‌های پزشکی

حمل‌ونقل جاده‌ای (Road Freight)

ساده‌ترین و انعطاف‌پذیرترین شیوه‌ی حمل‌ونقل، حمل‌ونقل جاده‌ای است. به حمل‌ونقلی اشاره دارد که مسیر آن جاده بوده و وسایل نقلیه‌ی مورد استفاده در آن اغلب کامیون، خاور و سایر ماشین‌های سنگین است. دسترسی برای عموم، عدم نیاز به تخلیه بار در بنادر و هزینه کمتر نسبت به سایر روش‌ها از جمله مزایای حمل‌ونقل جاده‌ای است. در مقابل این مزایا، در حمل بار با این روش ریسک بالاتری وجود دارد و امنیت آن کمتر است، بار برای رسیدن از مبدأ به مقصد زمان بیشتری را باید صرف کند و امکان استفاده از این روش برای صادرات کالا در حجم بالا به صورت یک‌جا وجود ندارد.

سازمان بین‌المللی حمل‌ونقل جاده‌ای

اتحادیه بین‌المللی حمل‌و‌نقل جاده‌ای (IRU) در سال 1948 میلادی، پس از جنگ جهانی دوم و افزایش میزان مبادلات اروپا، در شهر ژنو تأسیس شد. این اتحادیه دارای 7 کمیته‌ی فنی، حقوقی، ایمنی جاده‌ای، مسائل گمرکی، روابط کاری، اساسنامه، مالی است که هر کدام وظایف مربوط به خود را انجام می‌دهند.

وظایف شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی جاده‌ای

وابسته به نوع قرارداد وظایف شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌الملی جاده‌ای متفاوت خواهد بود اما برخی از موارد که در ادامه نام برده می‌شوند، در اغلب قراردادها تکرار می‌شوند.

• انعقاد قرارداد حمل و صدور راهنامه
• تهیه اسناد و مدارک برای سفرهایی از قبیل کارنه تیر، کارنه تو پاساژ و دوزبلاغ
• تودیع ضمانت‌نامه‌های لازم به ارگان‌های مربوطه برای اخذ اسناد ضروری
• تأمین کامیون مناسب برای حمل
• تحویل گرفتن کالا از فرستنده
• ارائه‌ی اسناد کالای مربوط به مقامات گمرکات از مبدأ تا مقصد

حمل‌ونقل ریلی (Rail-Road Freight)

حمل‌ونقل ریلی یکی از مهم‌ترین شیوه‌های حمل کالا در جهان است که در آن برای انتقال، از ریل و لوکوموتیو استفاده می‌شود. هر قطار باری می‌تواند به اندازه ده‌ها کامیون بار حمل‌ کند در حالی‌که مصرف سوخت آن، حدود 86 درصد کم‌تر از حمل‌ونقل جاده‌ای است. امروزه کشور‌های اروپایی به ویژه فرانسه و آلمان و کشورهای آسیای جنوب شرقی مثل ژاپن، کره جنوبی، چین و تایوان، تولیدکنندگان عمده‌ی قطار‌های تندرو(قطارهایی با سرعت بیش از ۲۰۰ کیلومتر در ساعت) هستند. این در حالی است که آمریکا دارای گسترده‌ترین و طولانی‌ترین شبکه ریلی در جهان است که ۸ درصد آن به حمل بار اختصاص دارد. پس از آمریکا، کشور‌های روسیه، چین، هند و کانادا بیشترین میزان خطوط ریلی در جهان را دارند. تصادفات کم و امنیت بالا، هزینه‌ی کمتر نسبت به روش هوایی و بعضاً دریایی و اثر پذیری پایین از مشکلات آب‌وهوایی از جمله دلایلی است که می‌تواند حمل‌نقل ریلی را نسبت به سیار روش‌ها ارجحیت دهد. اما باید در نظر گرفت که استفاده از این روش برای بسیاری از کشور‌ها وجود ندارد و علاوه‌بر آن استفاده از حمل‌ونقل ریلی برای بسیاری از کالاها مقدور نیست.

اتحادیه‌ی بین‌المللی راه‌آهن‌های دنیا (International Union Of Railways)

اتحادیه بین‌المللی راه‌‌آهن‌های دنیا (UIC) با هدف ایجاد یک سازمان بین‌المللی ریلی برای ایجاد استانداردهای جهانی برای راه‌‌آهن‌ها، ارتقای حمل‌ونقل ریلی در جهان، نزدیک کردن شرکت‌های ریلی به یکدیگر تأسیس شد. این اتحادیه در حال حاضر دارای بیش از 240 عضو در 5 قاره جهان، متشکل از بهره برداران حمل‌ونقلی، مدیران زیربنایی، شرکت‌های حمل‌ونقل عمومی و راه‌آهن‌های دولتی و خصوصی است. علاوه‌بر موارد ذکر شده داشتن  ۷۰۰ استاندارد و دستورالعمل در حوزه‌های مختلف حمل‌ونقل ریلی، ۲۰۰سند مرجع درباره مسایل مختلف حمل‌ونقل ریلیو ۶ مجمع منطقه‌ای در اروپا، آسیا، خاورمیانه، آمریکای شمالی و آمریکای جنوبی، این اتحادیه را به یک مرجع مهم تبدیل می‌کند.

حمل‌ونقل ریلی در ایران

طبق آمار ارائه شده توسط شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، 6,287,243 هزار تن کیلومتر بار مرزی، تنها در دو ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۰ از طریق حمل‌ونقل ریلی جابه‌جا شده است. در ایران مسیرهای ریلی از شمال به جنوب و از شرق به غرب کشیده شده‌اند و روسیه را به خلیج فارس و هند را به بندر چابهار متصل کرده‌اند. این مسیرها در کریدور اصلی که اروپای شمالی را به آسیای شرقی متصل می‌سازد قرار دارد. جمهوری آذربایجان، جمهوری بلاروس، اوکراین، تاجیکستان و روسیه برخی از کشور‌هایی‌اند که ایران از طریق مسیرهای ریلی با آن‌ها در ارتباط است.

انواع واگن‌های باربری

هر یک از انواع واگن‌های باربری با توجه به ظرفیت و نوع ساختار‌ آن‌ها برای حمل کالاهای مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در جدول زیر انواع واگن‌های باربری و موارد استفاده هر کدام شرح داده شده است.

حمل‌ونقل دریایی(Freight Shipping)

امروزه حدود ۹۰ درصد تجارت جهانی (بر اساس وزن) از طریق حمل‌ونقل دریایی انجام می‌گیرد. این روش، مقرون‌به‌‌صرفه‌ترین و ارزان‌ترین روش برای جابه‌جایی کالا‌ها به‌ویژه کالاهای حجیم و بزرگ در مسافت‌های طولانی‌ است. برای مقایسه پتانسیل این روش برای حجم بالایی از کالاها می‌توان برای مثال بیان کرد که یک کشتی نفت‌کش، حدود ۹۰۰۰ برابر و یک کشتی کانتینری بیش از ۲۰۰۰ برابر یک کامیون ظرفیت دارد. امکان صادرات به اکثر نقاط دنیا، هزینه کمتر نسبت به روش حمل‌ونقل هوایی و امکان استفاده برای کالاهایی در ابعاد و مقیاس متنوع از جمله مزایایی است که منجر به انتخاب این روش می‌شود؛ هر چند نباید فراموش کرد که در این روش زمان طولانی‌تری برای جابه‌جایی کالاها صرف می‌شود و ریسک حوادث طبیعی هم به نسبت بالاتر است.

 شورای بین‌المللی دریانوردی بالتیک (The Baltic and International Maritime Council )

شورای بین‌المللی دریانوردی بالتیک (BIMCO)، با هدف بهبود و توسعه‌ی حمل‌ونقل دریایی بین‌المللی در سال 1905 در کپنهاگ تأسیس گردید. اعضای آن را صاحبان کشتی‌ها، مدیران کشتیرانی‌ها، اوراق‌کنندگان کشتی‌ها، واسطه‌گران، نمایندگی‌های بنادر و اجاره کشتی‌ها، باشگاه‌هایی مانند P&I، اتحادیه‌های حمل کالا، فدراسیون‌های کشتیرانی، اتحادیه‌های صاحبان و نمایندگان آن‌ها تشکیل می‌دهند. به عنوان بزرگترین سازمان کشتیرانی با 1900 عضو در 120 کشور دنیا، BIMCO حدود 60 درصد از ناوگان محموله‌ی دریایی (بر اساس تناژ) را در اختیار دارد.

 انواع کشتی‌های باربری

هر یک از انواع کشتی‌های باربری با توجه به ظرفیت و نوع ساختار‌ آن‌ها برای حمل کالاهای مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در جدول زیر انواع کشتی‌های باربری و موارد استفاده هر کدام شرح داده شده است.

بنادر ایران

ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه‌ی خود، هم در شمال کشور و هم در جنوب کشور بنادر مهمی را در خود جای داده است.  بندر انزلی( استان گیلان)، بندر نوشهر(استان مازندران)، بندر فریدون کنار(استان مازندران)، بندر گز(استان گلستان)  بندرامیرآباد( استان مازندران) و بندر ترکمن(استان گلستان) از جمله بنادر مهمی هستند که در شمال ایران واقع شده‌اند. همچنین بندر شهید رجایی (استان هرمزگان)، بندر امام خمینی(استان خوزستان)، بندر بوشهر( استان بوشهر)، بندر شهید بهشتی(استان سیستان و بلوچستان)، بندر خرمشهر(استان خوزستان)، بندر لنگه(استان هرمزگان)، بندر شهید باهنر(استان هرمزگان) و بندر آبادان (استان خوزستان) بنادر جنوبی کشور ایران هستند. در شکل زیر می‌توانید موقعیت هر کدام این بنادر را بر روی نقشه به صورت حدودی مشاهده کنید.