رفع تعهدات ارزی طرحی است که بر طبق آن تمامی افراد حقوقی و حقیقی که کار صادرات انجام می‌دهند مطابق مصوبات هیئت وزیران و شورای عالی هماهنگی اقتصادی موظف هستند ارز ناشی از صادرات را به کشور وارد کنند. اگر این تعهد رفع نشود؛ صادرکننده متهم به قاچاق ارز کالا شده، تحت تعقیب و پیگرد قانونی از سوی دادگاه قرار می‌گیرد.
هدف از رفع تعهد ارزی چیست؟
هدف از این طرح رفع تعهدات ارزی آن است که دولت بتواند چشم‌اندازی به افراد و شرکت‌هایی که کار صادرات را انجام می‌دهند، داشته باشد؛ تا مطمئن شود ارز دریافتی حاصل از کالایی که اجازه صادرات داده، دوباره وارد کشور شود.
روش‌های برگشت ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی چیست؟
- فروش ارز به صورت حواله در سامانه نیما
- واردات در مقابل صادرات خود به شرطی که کالای شما جزوء اقلام مورد تأیید وزارت صمت باشد. واگذاری ارز حاصل از صادرات به غیر (به واردکننده‌ی دیگر)
- باز پرداخت بدهی تسهیلات ارزی دریافتی از شبکه بانکی، صندوق توسعه ملی، حساب ذخیره ارزی و فاینانس
- فروش ارز به صورت اسکناس به بانک‌ها و صرافی‌های مجاز با رعایت مقررات مربوطه (مربوط به سامانه سنا)
معرفی سامانه نیما
سامانه‌ی نظام یکپارچه معاملات ارزی که به اختصار آن را سامانه نیما می‌نامند؛ بستر امن و آنلاینی برای خرید و فروش ارز است؛ هدف از ایجاد سامانه نیما، و ایجاد بستر مناسب و ایجاد تسهیلات برای تأمین ارز مورد نیاز است. در این سامانه متقاضیان خرید ارز درخواست خود را در اختیار فروشندگان ارز قرار می‌دهند و فروشنده در صورت تمایل پیشنهاد خریدار را پاسخ می‌دهد.
روش بازگرداندن ارز از طریق سامانه نیما
تجار با استفاده از سامانه جامع تجارت درخواست‌های غیربانکی خود را برای تأمین ارز ثبت می‌کنند. بانک مرکزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت هماهنگ هستند؛ به همین علت درخواست به صورت خودکار به سامانه نیما ابلاغ می‌شود. بنابراین درخواست خریداران ارز برای صرافی‌ها قابل رویت و نمایش داده می‌شو و پس از آن صرافی‌ها پیشنهاد ارائه می‌دهند. در آخر بازرگان یک صرافی را انتخاب کرده و ارز را خریداری می‌کند.
چه کسانی از سامانه نیما استفاده می‌کنند؟
- متقاضیان ارز که همان واردکنندگان کالا و خدمات هستند.
- عرضه‌کننده‌ی ارز که همان صادرکنندگان کالا و خدمات هستند.
- واسطه‌گران که شامل بانک‌ها و صرافی‌ها می‌شوند و نقش آن‌ها هدایت کردن منابع از سمت عرضه‌کنندگان به متقاضیان است.
- سیاست‌گذار که بر اساس پیش‌بینی منابع و مصارف، نرخ، دامنه‌ی آزادی نرخ، اولویت‌ها و سقف مصارف را از طریق سامانه کنترل می‌کند.
ویژگی‌های سامانه نیما
- در این سامانه تمامی اطلاعات و داده‌های کامل و صحیح در خصوص عرضه و تقاضای ارز، موجود است.
- فرایند تأمین منابع و تخصیص مصارف ارزی در یک ساختار یکپارچه انجام می‌گیرد. (سامانه جامع تجارت)
- این سامانه علاوه بر اینکه نیازمندی‌های کلان مربوط به تجارت را پوشش می‌دهد؛ قابلیت پوشش نیازهای خرد مردم همانند ارزهای مسافرتی، درمانی و دانشجویی را هم دارد.
معرفی سامانه سنا
سامانه نظارت ارز که به اختصار آن را سامانه سنا می‌نامند؛ زیر نظر بانک مرکزی راه‌اندازی شد. هدف از ایجاد این سامانه نظارت بر خرید و فروش ارز در صرافی‌ها است. سامانه سنا جهت خرید و فروش داخلی ارز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سامانه درگاهی است که صرافی‌های مختلف، معاملات ارزی خود را در آن ثبت می‌کنند. در ساعات مشخص شده توسط بانک مرکزی صرافی‌ها اطلاعات نرخ خرید و فروش خود را در سامانه سنا به صورت آنلاین ثبت می‌کنند. این سامانه نرخ ارز، اسکناس و حواله‌های ارزی در تمامی صرافی‌ها را در دست داشته و میانگین نرخ آن‌ها را محاسبه و منتشر می‌کند. یک بخش از سامانه نظارت ارزی به بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و قسمت دیگر آن به صرافی‌ها متصل بوده و بانک‌ها هم هیچ دخالتی در آن ندارند.
روش بازگرداندن ارز از طریق سامانه‌ی سنا
بازرگانان ارز حاصل از صادرات خویش را که به صورت اسکناس موجود است؛ به بانک یا صرافی‌های مجاز ارائه می‌دهد و رسید فروش ارز را دریافت می‌کند.
طریقه‌ی خرید و فروش ارز در سامانه‌ی سنا
سنا یا همان سامانه نظارت ارز، در ابتدا درخواست کاربر را به بانک مرکزی ارسال می‌کند. در مرحله بعد توسط سازمان ثبت‌احوال کشور راستی‌آزمایی می‌شود و پس از آن برای مشتری یک ” کد رهگیری ” ارسال می‌شود و اطلاع می‌دهد که به کدام صرافی مراجعه کند. بعد از آن سامانه سنا به صرافی مورد نظر، اعلام می‌کند که هیچ مشکلی برای فروش ارز به فرد متقاضی وجود ندارد. در این مرحله مشتریان پس از رفتن به صرافی تعیین شده، مبلغ مورد نیاز خود را به صراف پرداخت می‌کنند. در این سامانه تمام فعالیت‌های ارزی که انجام می‌دهید به صورت جدول و نمودار برای شما نمایش داده می‌شود.
مزایای سامانه سنا
- محفوظ ماندن کل اطلاعات و داده‌های اشخاص نزد بانک مرکزی
- شفاف‌سازی فعالیت‌های ارزی و سیستم ارزی کشور
- خرید و فروش ارز به صورت اینترنتی
- دسترسی آنلاین به‌حساب بانکی خود به صورت
- تعریف کردن معامله‌ها و مشخص‌کردن سود و زیانی حاصل از آن برای کاربران
- آگاهی یافتن از قیمت لحظه‌ای ارز
مهم‌ترین سیاست‌های تنبهی برای عدم رفع تعهد ارزی صادرکنندگان
- شخص مذکور در وزارت صنعت، معدن و تجارت حق صدور و تمدید کارت بازرگانی را ندارد.
- وزارت صمت حق صدور یا تمدید ثبت سفارش و صدور هرگونه مجوزهای واردات و صادرات تولیدی، صنفی و نظایر آن را به شخص نمی‌دهد.
- گمرک جمهوری اسلامی ایران امکان استفاده از تسهیلات و خدماتی نظیر مسیر سبز، پذیرش ضمانت‌ها و نظایر آن را از صادرکنندگان سلب کرده و حق استرداد حقوق و عوارض گمرکی را نخواهد داد. سازمان امور مالیاتی نیز مکلف است معافیت‌ها و مشوق‌های مالیاتی را لغو کند.
- بانک مرکزی به صادرکننده، حق صدور گواهی ثبت آماری یا تخصیص ارز را نخواهد داد؛ ضمن اینکه بانک‌های عامل نیز حق اعطای تسهیلات و ضمانت‌نامه‌های ریالی و ارزی و خدمات بانکی را نخواهند داد.
- شبکه صرافی‌ها نیز اجازه ارائه خدمات خرید، فروش و نقل و انتقال ارز و خدمات در خارج از کشور به صادرکنندگان به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در راستای عدم برگشت ارز حاصل صادرات را نخواهند داشت. صندوق ضمانت صادرات از ارائه هرگونه خدمات مرتبط نظیر اعتبارسنجی، صدور بیمه‌نامه و ضمانت‌نامه‌های صادراتی برای صادرکنندگانی که ارز خود را به کشور نیاورده باشند منع شده است.
- و نهایتاً صادرکننده متخلف به قوه قضائیه معرفی می‌شود.
ثبت ديدگاه