ریســک جزو گروه واژه‌های پرکاربــرد در محاوره‌هــای روزمــره اســت، امــا کمتـر شـناخته شـده اسـت. از مفهوم آن در مکالمات معمولی روزمره که بگذریم، عدم شناخت دقیق مفهوم ریسک در ابعاد بزرگ‌تر و در اقتصاد کلان اتفاق خطرناکی است؛ هدف از نوشتن این پست آشنایی با واژه‌ی ریسک کشوری در سرمایه‌گذاری‌ها و تجارت بین‌الملل است.
تعریف ریسک کشوری
به بیان ساده ریســک کشــوری، مجموعه‌ای از خطرات و اتفــاق ناخواســته‌ای است کــه ممکــن اســت هنــگام انجــام تجارت‌هـای خارجـی روی دهـد و می‌توانـد بـر هـر شـرکت، در هـر زمـان و هـر کجــا، تاثیــر بگــذارد. ایـن ریسـک‌ها عبارت‌انـد از: ریسـک سیاسـی، ریسک عملیاتی، ریســک اقتصــادی، ریســک حاکمیــت، ریســک انتقالــی و … . باید توجه داشت که ریسک کشوری و لیست اجزاء آن از یـک کشـور به کشـور دیگر متفاوت است.
ریسک حکومتی:
ریسـک عـدم پرداخـت اوراق قرضـ‌ه‌ی حکومتـی (یـا دولتـی) صـادر شـده توسـط یـک نهـاد رسمی بـه عنـوان ریسـک حکومتـی تعریـف می‌شـود.
ریسکهای انتقالی و تبدیل‌پذیری:
ســرمایه‌گذاران بایــد از ریســک‌های نشــأت گرفتــه از مالیات‌هــای دولتــی، کنترل‌هــای ســرمایه‌ای یــا محدودیت‌هــای دسترســی بــه ارز خارجــی آگاه باشــند. این‌هــا ریســک‌های انتقالــی و تبدیل‌پذیــری نامیــده می‌شــوند.
ریسکهای عملیاتی یا قضایی:
ایــن زیرمجموعــه‌ی دیگــری از اجــزای ریســک کشــور اســت کــه بــه خطــرات محيــط کســب‌و‌کار خــاص هر کشــور ماننــد حاکمیــت، شــفافيت و وجود قوانیــن دســت‌وپاگیر، دسترســی بــه زیرســاخت‌ها، ریســك‌های مقــررات و آســیب‌پذیری سیســتم‌های بانكــی اشــاره دارد.
ریسکهای سیاسی و جغرافیایی-سیاسی:
یـک تغییـر سیاسـی در سیاسـت دولـت پیرامـون مالیـات یـا مقرراتـی کـه جریـان درآمـد یـک معاملـه را تضعیـف می‌کنـد، می‌توانـد بـه عنـوان ریســک سیاســی تعریــف شــود.
ریسکهای اقتصادی:
ایــن ریســک‌ها به‌طــور معمــول بــه ویژگی‌هــای اقتصــادی برمی‌گردنــد و نشان می‌دهند که اصــول و سیاســت‌های ســاختاری می‌توانــد ایجاد کننــده بحران‌هــای پرداخــت پــول داخلــی باشند. به طور معمول کشــورهایی بــا پس‌انــداز بالا و عــدم تعــادل در پرداخت‌هــای خارجــی، در مقابل این ریسک آســیب‌پذیرتر اند.
اهمیت ریسک کشوری:
اهمیـت ریسـک کشـوری از زمانـی در اقتصـاد جهانـی افزایـش یافـت کـه گــردش ســرمایه بین‌المللــی معنــا پیــدا کــرد. در اواخــر قــرن نوزدهــم و در سـال‌های اولیـه قـرن بیسـتم کـه بـازار سـرمایه جهانـی بـا جریـان سـرمایه بین‌المللـی و در مقیاسـی بزرگ‌تـر از هـر چیـزی کـه پیـش از آن دیـده شـده بــود ظهــور کــرد، تفکراتــی ســاختار یافته‌تــر و مبتنــی بــر دانــش در زمینــه ریسک کشوری شکل گرفت.
در زمان حال سرمایه‌گذاری بین‌المللی با شتاب قابل توجهی در حال افزایش است؛ بــر اســاس آمــار منتشــر شــده آنکتــاد(کنفرانس تجارت و توسعه‌ی سازمان ملل) در ســال 2017، حــدود 1,750 میلیــارد دلار ســرمایه‌گذاری خارجــی در دنیــا انجــام شــده کــه رقــم بســیار چشــمگیری اســت. بی‌تردیــد، ایــن ســرمایه‌گذاری‌ها در همــه ســطوح تابــع ریســک اند.
به همین دلیل هم اکنون، اهمیــت آن بایــد نــه تنهــا توســط بانکــداران، بیمه‌گــران و دیگـر مدیـران ریسـک شـرکت‌ها، بلکـه بـرای هـر شـخص دارای منافـع تجـاری در خــارج از کشــور درک شــود. شــما چــه یــک کارخانــه‌دار باشــید، چــه یــک ســرمایه‌گذار در یــک صنــدوق بازنشســتگی یــا فقــط فعالــی در حــوزه واردات یــا صــادرات، نادیــده گرفتــن آنچــه در بازارهــای خارجــی روی می‌دهــد می‌توانــد مخاطره‌آمیـز باشـد.
ریسک کشوری در ایران
هرچنــد توافقنامــه برجــام توانســت بهبــود قابــل ملاحظــه‌ای در شــرایط مبـادلات خارجـی و کاهـش ریسـک کلان اقتصـاد ایجـاد کنـد، اما مطالعات و بررسـی‌های صـورت گرفتـه نشـان می‌دهـد کـه جـز در چنـد سـال معـدود، همـواره در سـه دهـه گذشـته جمهـوری اسـلامی ایـران در زمـره کشـورهای بـا ریسـک تجـاری و اعتبـاری بـالا بـوده اسـت. به طوری که ایــران در رتبه‌بنــدی ریســک ســازمان همکاری‌هـا و توسـعه اقتصـادی (OECD) در بهتریـن حالـت، رتبـه 4 ریسـک را بـه خـود اختصـاص داده و در بدتریـن شـرایط نیـز رتبـه 7 را کسب نمـوده اسـت، حـال آنکـه در سـال‌های اخیـر ایـن جایـگاه بـه رتبه‌هـای 5 و 6 تغییـر یافتـه اسـت.
منبع: کتاب ریسک کشوری نوشته‌ی میناتاکسوز
ثبت ديدگاه