سازمان تجارت جهانی (World Trade Organization) که به اختصار آن را WTO می‌نامند با هدف برنامه‌ریزی در زمینه تجارت، در سال 1995 تأسیس شد. این سازمان علاوه‌بر موضوع تجارت کالاها، تجارت خدمات و جنبه‌های تجاری مرتبط با مالیکت معنوی را نیز پوشش می‌دهد و تلاش می‌کند تا مشکلات تجاری بین دولت‌ها را کاهش دهد. در واقع این سازمان با وضع قوانین، مقررات و توافقنامه‌های چند‌جانبه، به تجارت جهانی سرعت بخشیده و آن را آسان کند .
ساختار تشکیلاتی WTO
به‌طور کلی ساختار WTO از کنفرانس وزیران، شورای عمومی، شوراهای بخشی، کمیتههای تخصصی، نشست‌های غیررسمی و دبیرخانه تشکیل شده است که در ادامه به توضیحات هر کدام می‌پردازیم.
کنفرانس وزیران:
کنفرانس وزیران بالاترین ارگان سازمان تجارت جهانی‌اند و حداقل هر دو سال یکبار جلسه تشکیل می‌دهند. در این جلسات به‌طور معمول همه وزرای تجارت اعضای WTO حضور خواهند داشت. اعضای این گروه اختیارات عالی بر همه موضوعات دارند که جزئیات آن در بند IV: 1 توافقنامه WTO بیان شده است.
شورای عمومی:
شورای عمومی از نمایندگان کشورها تشکیل شده است و در ژنو مستقر است. این شورا به عنوان موتور اصلی سازمان تجارت جهانی شناخته می‌شود اما به تمام اختیارات اعضای کنفرانس وزیران دسترسی ندارد. وظیفه اصلی این شورا حل اختلافات تجاری است.
شوراهای بخشی:
این شورا با هدف رسیدگی به جنبه‌های مختلف مربوط به تجارت، به ویژه حقوق مالکیت معنوی با مسئولیت‌های خاص تأسیس شده است.
کمیتههای تخصصی:
این کمیته‌ها به محدودیت‌های تراز پرداخت‌ها، امور مالی و اداری رسیدگی می‌کند.
دبیرخانه و نشست‌های غیررسمی بخش‌های دیگر سازمان تجارت جهانی‌اند که جزئیات مسئولیت و محدودیت‌های هر کدام در توافقات این سازمان ذکر شده است. تنها باید یادآور شد که مدیرکل و کارکنان دبیرخانه باید دارای شخصیت بین المللی باشند و نباید از هیچ دولت یا مرجعی خارج از سازمان، دستورالعمل‌ها را بخواهند یا قبول کنند.
بخشی از توانایی‌های سازمان تجارت جهانی
این سازمان با توجه به ساختار خود توانایی‌های قابل توجهی در حوزه تجارت بین‌الملل دارند برخی از توانایی‌های آن عبارت‌اند از:
- حل اختلافات و کاهش تنش‌های تجاری
- کاهش هزینه‌های تجارت بین‌الملل
- کمک به توسعه‌ی کشورها
- حمایت از محیط زیست و بهداشت
- کمک به صلح و ثبات جهانی
عضویت در سازمان تجارت جهانی
عضویت در سازمان تجارت جهانی مستلزم پذیرفتن اصول و معاهدات متعددی است که مورد قبول کشورهای عضو قرار گرفته‌است. این مراحل شامل تقاضای عضویت، پذیرش درخواست (الحاق به عنوان عضو ناظر)، تدوین گزارش سیاست‌های تجاری کشور، تشکیل گروه کاری الحاق و در نهایت مذاکرات دوجانبه و چندجانبه‌ای به‌منظور تعیین شرایط عضویت و حصول توافق برای الحاق است.
مزیت‌های عضویت در سازمان تجارت جهانی
عضویت در سازمان تجارت جهانی برای کشورها مزایای بسیاری به همراه دارد؛ کاهش موانع تجاری و افزایش تجارت میان اعضاء، قابل پیش‌بینی بودن و شفافیت تجارت میان اعضاء، افزایش رقابت با حذف اقدامات ناعادلانه بین شرکا و فرصت دفاع از منافع تجاری در نهاد حل اختلاف WTO از جمله این مزیت‌ها است.
عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی
در حال حاضر اقتصاد دنیا به سازمان تجارت جهانی وابسته است و این بدان معنا است که ایران و چند کشور کوچک از نظر اقتصادی و سیاسی هنوز به بزرگترین سازمان تصمیم‌گیر در خصوص فرآیندهای تجاری در جهان نپیوسته‌اند و حق تصمیم‌گیری و قدرت تصمیم‌سازی در ساختار اقتصادی جهانی را دارا نیستند. سازمان تجارت جهانی امروز یکی از پایه‌های جهانی شدن، به ویژه در حوزه اقتصاد به شمار می‌رود؛ به همین دلیل کشورهای مختلف تلاش میکنند برای تسریع روند جهانی شدن و استفاده از منافع آن، این سازمان بین‌المللی را توسعه داده و جایگاهش را ارتقاء بخشند. از سوی دیگر کشورهایی که عضو این سازمان نیستند نیز، تلاش میکنند تا به عضویت آن درآمده و با استفاده از امتیازات عضویت در این نهاد بین‌المللی به توسعه اقتصادی و صنعتی دست یابند.
یکی از این کشورها جمهوری اسلامی ایران است که از سال ۱۹۹۵ از این سازمان درخواست عضویت ناظر کرده و به مدت ده سال پشت درهای آن به انتظار نشسته است. با اینکه کشور ایران در موافقت‌نامه‌های قبلی حوزه تجارت مانند گات، حضور تقریباً خوبی داشته‌است اما اکنون در خصوص سازمان تجارت جهانی این مساله تکرار نگشته و اکنون از متقاضیان الحاق به شمار می‌آید. اولین درخواست ایران برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی در ۱۹ ژوئیه ۱۹۹۶ به این سازمان ارسال شد و در ۲۶ مه ۲۰۰۵ به عنوان عضو ناظر سازمان تجارت جهانی پذیرفته شد. اما هنوز پس از گذشت بیش‌از دو دهه، با درخواست عضویت رسمی ایران در این سازمان موافقت نشده است.
ثبت ديدگاه