تصمیم‌گیری داده محور در مدیریت کسب‌وکار

هر کسب‌وکاری به خوبی با نتیجه‌ی تصمیم‌گیری‌های اشتباه آشنا است؛ این اشتباهات باعث از بین رفتن منابع و زمان می‌شوند و حتی گاهی هزینه‌های جبران‌ناپذیری را به مجموعه تحمیل می‌کنند. در اغلب مواقع این اشتباهات ناشی از نداشتن دید درست نسبت به وضعیت فرآیند‌های در جریان در مجموعه است.  به عنوان مثال تصمیمات تبلیغاتی اشتباه یکی از بزرگ‌ترین اتلاف منابع در هر شرکت است. برای حل این مشکل، با کمک داده‌هایی که وضعیت کانال‌های مختلف بازاریابی را به شما نشان می‌دهند می‌توانید کانالی که بیش‌ترین نرخ بازگشت سرمایه ‌را دارد مشخص کنید و یا دلیل عدم عملکرد مناسب سایر کانال‌ها را بررسی کنید و برای بهبود آن‌ها برنامه‌ریزی کنید.

این رویکرد به شما کمک می‌کند تا بدون افزیش هزینه تبلیغات، به سود بیشتری دست پیدا کنید. تصمیم‌گیری داده‌محور تنها به استراتژی‌های تبلیغاتی محدود نمی‌شود، بلکه در تمامی بخش‌های مرتبط با کسب‌وکار به شما کمک می‌کنند تا فرآیندها را بهتر درک کنید و بهبود ببخشید تا با کاهش پول و زمان تلف شده به درآمد‌های بالاتری برسید.

تعریف تصمیم‌گیری داده محور

ریشه‌ی تصمیم‌گیری‌ در کسب‌وکارها را می‌توان در دو گروه دسته‌بندی کرد:

1. تجربه، درک، شناخت و آموزش فرد
2. مطالعه موردی یا میدانی اطلاعاتِ خاص که به اصطلاح آن را تصمیم‌گیری داده محور”Data Driven Decision Making” می‌‌نامند.

به بیان ساده و ابتدایی می‌توان آن‌ را فرآیند تصمیم‌گیری بر اساس داده‌ها دانست. در این فرآیند، به جای تجربه و دانش مستقیم یا  ضمنی افراد، اطلاعات تصمیم‌ساز هستند. داده محوری به این معنا نیست که تمامی درک و شهود شخصی و تجارب فردی کنار گذاشته شود؛ بلکه هر بنیان‌گذار کسب‌وکار می‌تواند در کنار دانش ضمنی و آموزشی خود، از اطلاعات داده محور برای  بهبود تصمیم‌ها استفاده کند.

چرا تصمیم گیری داده محور در مدیریت کسب‌وکار اهمیت دارد؟

در عصر دیجیتال، داده‌ها مدام در حال تولید و افزایش هستند و برای انجام تصمیم‌گیری‌های بزرگ، باید بر اساس داده‌ها اقدام کرد. استفاده از این داده‌ها مزیت‌های بسیاری دارد از جمله:

• باعث می‌شوند سازمان‌ها فرصت‌های جدیدی بسازند.
• درآمد بیشتری داشته باشند.
• روندها را پیش‌بینی کنند.
• عملکردهای کنونی را بهینه کنند و بینش‌های قابل عمل تولید کنند.
• قابلیت تطبیق با هر شرایطی را داشته باشند.

برای تعیین اهمیت تصمیم‌گیری داده محور می‌توان به این موضوع اشاره کرد که مطالعات کسب‌وکارهای دیجیتال نشان داده‌است که کمپانی‌هایی که تصمیم‌گیری داده‌ محور دارند، حداقل ۴٪ بهره‌وری بیشتر و ۶٪ سوددهی بالاتری دارند.

داده‌محوری، فرصت یا ضرورت؟

در سال‌های اخیر توسعه‌ی نرم‌افزارهای هوش تجاری باعث شده که حتی کاربرانی که هیچ‌گونه تخصص فنی ندارند نیز امکان تجزیه و تحلیل داده‌ها را به‌ دست آورند. تجزیه‌ و تحلیل داده‌ها و تصمیم‌گیری بر اساس آن‌ها برای کسب‌وکار‌ها فرصت‌های جدید ایجاد می‌کند، به آن‌ها بینشی عملی می‌بخشد، در پیش‌بینی روند‌های پیش‌رو آن‌ها را یاری می رساند و در نهایت با بهینه ‌کردن فعالیت آنان به افزایش قابل توجه درآمد کسب‌وکارها می‌انجامد. با در نظر گرفتن تمامی این موارد جای هیچ ابهامی باقی نمی‌ماند که در بازار رقابتی امروز، داده‌محور بودن برای کسب‌وکارها به یک ضرورت تبدیل شده است.

اصول مدیریت داده‌محور

کلید موفقیت در مدیریت داده‌محور در پنج عامل نهفته است؛ شناخت درست مسئله، اندازه‌گیری، تجزیه و تحلیل، بهبود و کنترل. نکته قابل توجه این است که اهمیت داده‌‌ها در ثبات و تکرار نهفته است به همین دلیل این پنج عامل باید در یک چرخه به هم پیوسته دائماً تکرار شوند. برای دستیابی به این هدف ۱۰ گام اساسی را به‌ خاطر بسپارید:

1. از تعصب دوری کنید؛ اجازه ندهید که غریزه یا تجربیات قبلی شما در تفسیر نتایج تاثیر بگذارد.
2. اهداف را مشخص کنید؛ با تعیین شاخص‌های کلیدی عملکرد، مشخص کنید که برای رسیدن به چه مقصدی تحلیل داده‌ها را آغاز کرده‌اید.
3. اطلاعات مناسب را جمع‌ آوری کنید؛ داده‌های نامناسب و نامرتبط به نتیجه‌گیری‌های اشتباه می‌انجامد.
4. سوالات پاسخ داده نشده را بیابید؛ در همین لحظه سوالات و نیازهای کسب‌وکار شما چیست؟ بهتر است این سوالات را اولویت‌بندی کنید.
5. داده‌های مورد نیاز برای حل سوالات را پیدا کنید؛ بررسی کنید که چه داده‌هایی ممکن است سوالات شما را پاسخ دهند؟
6. تحلیل کنید؛ با تحلیل داده‌های انتخاب شده در گام ۵ پاسخ‌های سوالاتتان را جست‌وجو کنید.
7. از بازبینی و ارزیابی مجدد نترسید؛ در اغلب مواقع با به چالش کشیدن نتایج تحلیل‌تان می‌توانید به نتایج قابل اتکاتری دست یابید.
8. نتایج را به صورت معنا داری ارائه دهید؛ نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل اطلاعات تنها زمانی ارزشمند هستند که قابل درک باشند.
9. معیارهای اندازه‌گیری برای ارزیابی مشخص کنید؛ تنها زمانی می‌توانید موفقیت یا عدم موفقیت نتیجه کارتان را مشخص کنید که معیاری برای سنجش داشته باشید.
10. و در آخر به تکامل تصمیمات تجاری مبتنی بر داده‌ی خود ادامه دهید.

نمونه‌های موفق از تصمیم‌گیری‌های داده محور

با کمی جست‌وجو در منابع مختلف با نمونه‌های بی‌شماری از این دست روبه‌رو خواهید شد اما در اینجا ما تنها به سه مورد بسنده می‌کنیم.

1. گوگل

آیا واقعاً مدیران در موفقیت یا شکست استارت‌آپ‌ها نقشی دارند؟ این پرسشی بود که کارکنان گوگل برای پاسخ دادن به آن تحقیقی کاملاً داده‌محور را آغاز کردند. در ابتدا با انجام نظر سنجی از کارکنان داده‌های کیفی به دست آمد که نشان می‌داد تمامی مدیران تا سطح قابل قبولی خوب هستند؛ اما در ادامه با جمع‌آوری داده‌های کمی و استفاده از الگو‌های مختلف آماری توانستند مدیران این مجموعه را در گروه‌های مختلفی دسته‌بندی کنند. نتایج نشان‌دهنده آن بود که مدیران بهتر، درآمد بیشتری را برای‌ گوگول فراهم کرده بودند و کارکنان شادتری داشتند. سوال بعدی این بود که چه ویژگی‌هایی یک فرد را به یک مدیر خوب تبدیل می‌کند؟ نتایج حاصل از این تحقیقات در سال ۲۰۰۸ منجر به شکل‌گیری پروژه‌ی اکسیژن گوگل بود که با کاوش در داده‌های مربوط به ارزیابی عملکرد مدیران، دستور‌العمل‌ها و دیگر منابع در پی پرورش مدیرانی بهتر، آغاز به کار کرد.

2. والمارت

در سال ۲۰۰۴، والمارت تحقیقی را آغاز کرد که هدف آن پیدا کرد کالاهایی بود که مردم در زمان طوفان تمایل بیشتری برای مصرف و ذخیره کردن آن‌ها دارند. به بیانی دیگر می‌خواست با پیش بینی آنچه قرار است اتفاق بیفتد، به جای انتظار برای وقوع آن رخداد، خود را برای مقابله با آن و کسب سود بیشتر آماده کند. شاید برای شماهم جالب باشید که بدانید توت فرنگی، تارت و آبجو در صدر این لیست قرار گرفتند. تصمیماتی که با توجه به نتایج این تحقیقات اتخاذ شد سود قابل توجهی را برای این فروشگاه زنجیره‌ای رقم زد.

3. خطوط هواپیمایی southwest

 یکی از صنایعی که همیشه وابسته به داده‌ها است صنعت حمل‌ونقل هوایی است. یکی از نمونه‌های موفق آن خطوط هواپیمایی southwest است که با استفاده از تحلیل داده‌ها به درک عمیق‌تری از نیازهای مشتریان خود دست یافت و توانست علاوه بر پیشنهاد بهترین نرخ برای خدمات خود، خدمات جدیدی با محبوبیت بالا ایجاد کند. نتیجه‌ی موفقیت‌ آمیز این اقدامات برای این برند افزایش قابل توجه نرخ وفاداری مشتریان در پایان هر سال است.

چگونه بینش داده‌ محور داشته باشیم؟

گمان‌ می‌کنم اکنون شماهم با ما هم نظر باشید که نمی‌توان اهمیت و تاثیر‌ داده‌محوری در موفقیت کسب‌وکارها را نادیده گرفت؛ اگر برای شما هم این دغدغه ایجاد شده که چگونه بینش داده‌محور را در خود تقویت کنیم؟ این سه توصیه را دنبال کنید:

1. در همه جا به دنبال الگو‌ها باشید؛ تلاش کنید که عوامل تاثیرگذار در رخداد‌های مختلف و ارتباط آن‌ها با یکدیگر را کشف کنید.
2. هر تصمیمی را به داده‌ها متصل کنید؛ با به کارگیری ذهنیتی تحلیلی و نه از روی غریزه، آگاهانه تصمیم‌گیری کنید.
3. معنای نهفته در داده‌ها را ببینید؛ هر داده‌ای داستانی برای بازگو کردن دارد، به راحتی از این داستان‌ها رد نشوید.